Rozwój dziecka a Szachy – Edukacyjna wartość Królewskiej Gry

Od wielu lat panuje przekonanie, że szachy rozwijają logiczne myślenie i wyobraźnię przestrzenną. Przetarło się również przekonanie, że dzięki grze w szachy dzieci lepiej radzą sobie z przedmiotami ścisłymi. Przekonanie o edukacyjnej wartości szachów bierze się między innymi z wyników badań jakich dokonali naukowcy na klasach szkolnych w szkołach podstawowych.

ośmioletni szachista wygrywa równocześnie z kilkoma mistrzami szachowymi na raz

Pierwszym badaniem które warto przedstawić jest dzieło prof. Roberta Boruch’a z Uniwersytetu Pennsylvanii z 2011 roku. Badania zostały wykonane w 33 szkołach podstawowych we Włoszech. Celem badania było sprawdzenie czy umiejętność gry w szachy poprawia zdolności matematyczne uczniów. Założenia całego eksperymentu były następujące: test matematyczny przed wprowadzeniem zajęć szachowych, 30 godzinny kurs szachów pod okiem certyfikowanego instruktora szachowego, ponowna weryfikacja umiejętności matematyczne uczniów.

Badanie potwierdziło to, co wcześniej odkryli inni naukowcy (m.in. Berkman 2004, Campitelli 2008). Dzieci które grały w szachy, poprawiły rezultaty swoich testów o 17,3%, a uczniowie biorący udział w innych wspomagających formach zajęć poprawili się o 4,6%. To kolosalna różnica pokazująca jak ogromny potencjał drzemie w Królewskiej Grze. Uczniowie polepszyli również inne umiejętności:
• krytyczne myślenie,
• pewność siebie,
• przewidywanie konsekwencji swoich działań,
• logiczne myślenie,
• rozwinięcie pamięci,
• uproszczone rozwiązywanie problemów,
• zwiększenie koncentracji nad danym problemem.

Profesor Howard Gardner w swojej pracy „Multiple Intelligence”, stwierdził, że szachy wpływają na dwie z ośmiu rodzajów inteligencji: matematyczną i przestrzenną. Inteligencja matematyczna jest oparta na myśleniu przyczynowo-skutkowym. Dominacja tego typu inteligencji skłania człowieka do postrzegania świata poprzez logiczne myślenie, ciągi zdarzeń oraz kreatywne rozwiązywanie problemów. Dzieci z rozwiniętą inteligencją matematyczną, lubią rozwiązywać zagadki, samodzielnie dbają o szczegóły, szybko dostrzegają związki między różnymi zjawiskami oraz łączą je. Dzieci z inteligencją matematyczną to potencjalni inżynierowie, informatycy, prawnicy, księgowi, lekarze, naukowcy.

Inteligencja przestrzenna to typ inteligencji oparty na rozumieniu otoczenia dzięki kształtom i wyobrażeniom pochodzącym z świata zewnętrznego oraz wyobraźni wewnętrznej. Dziecko obdarzone tym rodzajem inteligencji cechuje duża wrażliwość na otaczające przedmioty, kolory i wzory. Bardzo lubi układać puzzle, wykonywać różne prace plastyczne. Jest przede wszystkim dobrym obserwatorem, często używa wyobraźni, chętnie prezentuje informacje w formie diagramów, schematów lub tabel. Dzieci z inteligencją przestrzenną to potencjalni artyści, architekci, fotografowie, choreografowie, graficy komputerowi.

Reasumując, ilość badań przeprowadzonych nad szachami w ostatnich latach jest ogromna. Efekty treningu można sprowadzić do wspólnego mianownika:
• Skupienie.
• Rozważanie możliwości.
• Przewidywanie do przodu.
• Wizualizacja.
• Ocena sytuacji.
• Abstrakcyjne myślenie.
• Planowanie.

Zestaw tych cech i umiejętności jest rozwijany w trakcie gry w szachy, do której serdecznie zapraszam. Warto wykonać swój pierwszy ruch!

Dziękujemy za tekst oraz poprowadzenie Warsztatów Szachowych w Leonardo w roku 2017.

Michał Kanarkiewicz – Nauczyciel szachów
www.PierwszyRuch.pl
www.MichalKanarkiewicz.pl
[email protected]